به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان، اصلی ترین ماموریت تمامی بخش‌های کشور، زمینه‌سازی برای اثربخشی و اثرگذاری بهینه افراد و گروه‌های نخبه در مدیریت تحولات کشور است. به کارگیری نخبگان در حل مسائل کشور از منظر سند راهبردی نخبگان و تحول آفرینی ایشان منوط به مدیریت عوامل مختلفی است. این اقدامات که بر‌اساس رویکرد مسئله‌محوری و پرکردن شکاف‌ها و برطرف‌کردن ضعف‌ها طراحی شده‌اند، در صورتی ‌که درست اجرا شوند به ساماندهی نخبگان در مدیریت تحولات کشور منجر خواهند شد.

ساماندهی و تکمیل حلقه‌های نظام نخبگانی، مجموعه ‏ای از نهادهای مجزا است که در ارتباط با هم و به‌صورت مشترک یا جداگانه در فرصت آفرینی نخبگان برای در اثرگذاری تأثیر دارند و در چارچوب یک ساختار دولتی شکل می ‏گیرند تا سیاست‏ هایی را برای بهبود، تدوین و پیاده‏ سازی کنند. در سند نخبگان، اقدامات مهمی در خصوص ساماندهی نظام نخبگانی پیش‌بینی شده است. این اقدامات که بر‌اساس رویکرد مسئله‌محوری و پرکردن شکاف‌ها و برطرف‌کردن ضعف‌ها طراحی شده‌اند، در صورتی ‌که درست اجرا شوند، به ساماندهی نخبگان در مدیریت تحولات کشور را سبب می‌شوند.

روح سند راهبردی نخبگان چرخۀ اثرگذاری است و تا وقتی همه‌ کنار هم قرار نگیرد، عملاً توفیقی به‌دست نمی‌آید. اثربخشی در سطح ملی وجود دارد، ولی این نظام باید متوازن و هماهنگ باشد تا بتواند به‌صورت مجموعه‌ای هم‌افزا در جهت اثرگذاری کار بکند. باید از سند نخبگان برای هم‌راستاکردن فعالیت‌های نخبگانی در سطح ملی استفاده کرد و به‌جای رویکرد فردمحور رویکردی شبکه‌ای و فعالیت نخبگانی تقویت شود. شبکه‌ای از نهادهای مختلف که فعالیت‌ها و تعاملاتشان به شکل‌گیری، ورود، بهبود و اشاعۀ اثرگذاری نخبگان در عرصه مدیریت تحولات کشور می‌انجامد. اگر بتوانیم سند راهبردی نخبگان را با سیستم اجتماعی، فرهنگی، علمی و فناوری، اقتصادی و صنعتی خود گره بزنیم، موانع اجرای آن کاهش می‌یابد.

یعنی بازیگران خودشان موانع را از جلو پایشان برمی‌دارند، تا این قضیه را به نتیجه برسانند. چون آن موقع نیاز ملموس می‌شود و تا زمانی‌که سند به مسائل ‌مان پیوند نخورده باشد، کسی دنبالش نمی‌گردد.

در تنظیم، اصلاح و تصویب قوانین و مقررات باید یاد بگیریم چگونه می‏توان سیستم قوانین و مقررات و قواعد بازی را با استراتژی همسو و متناسب کنیم. یعنی کاری کنیم که زیرساخت نهادی اجازۀ اجرای استراتژی یا سیاست را به ما بدهد. ما در کشورمان آرزوهای بسیار بلندی داریم، اما ساختار قانونی ما اجازۀ خیلی از کارها را نمی ‏دهد.

اجرایی‌سازی موفق سند راهبردی کشور در امور نخبگان، به اصلاح قوانین و یا به قوانین جدید متناسب با راهبردها و تهیۀ آیین‌نامه‌های جدید در توسعۀ نظام نخبگانی کشور نیاز دارد و در یک رویکرد ملی به ابزارهای مالی، قوانین، مجوز و اجازه‌ای برای اجرا داریم. ‌‌

تدوین سند راهبردی نخبگان، کاری کلان و اجرایی سازی آن هم کلان است. سند راهبردی کشور (ناظر بر اقدام ملی 1-1-1) باید به قوانین تبدیل شود و در دل برنامۀ توسعۀ کشور قرار گیرد. در کشور ما اسنادی مانند سند نخبگان اگر به قانون تبدیل نشود و مجلس آن را تصویب نکند، معمولاً اجرا نمی‌شود. و به همین خاطر است در طی سالیان گذشته تلاش شده که سند راهبردی نخبگان در قالب بند ث ماده 64 قانون برنامه ششم توسعه اجرایی سازی شود. نکته ای که قابل ذکر است، دفتر سند راهبردی نخبگان به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور پیشنهادی ارائه داد تا سند راهبردی کشور در امور نخبگان و سایر اسناد بالادستی جزو اسناد رسمی کشور ثبت شود تا مراجع قانونی به اهمیت و اجرای آن پی ببرند.

در همین راستا، بنیاد ملی نخبگان تلاش دارد با طراحی شاخص های اقدام های ملی سند راهبردی کشور در امور نخبگان افق جدیدی را در تعامل سازنده با دستگاه های اجرایی، بگشاید که گزارش سال پنجم(1401) از اجرایی سازی سند بر اساس شاخص های مد نظر استخراج و منتشر شده است. همچنین تدوین شاخص‌های اهداف کلان سند در حال نهایی شدن است که بخشی از شاخص‌های اهداف کلان در قالب پیمایش در حال تکمیل است و پس از تکمیل گزارش‌ها به مراجع مربوط ارسال خواهد شد.

همچنین یکی از اهداف ترسیم شده برای اجرایی سازی سند نخبگان هدف گذاری‌های 5 ساله و 10 ساله برای سند راهبردی نخبگان در قالب یک کار مطالعاتی در دستور کار قرار دارد تا از این طریق بتوان ارزیابی دقیق تری از میزان اجرایی سازی سند راهبردی نخبگان بدست آورد.