به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان، در اجرای دستور رئیس محترم جمهور و رئیس هیئت امنای بنیاد ملی نخبگان در ایام برگزاری سیزدهمین همایش ملی نخبگان (مهر ماه 1402) و در راستای اجرایی‌سازی اقدام‌های 1-2-1 ، 1-2-8 ، 2-1-1 و 2-1-3 سند راهبردی کشور در امور نخبگان (مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی)، به‌منظور تحقق مأموریت و نیل به اهداف «طرح شناسایی و هدایت استعدادهای برتر (شهاب)» (مصوب هیئت امنای بنیاد ملی نخبگان در تاریخ 1386/11/25 و اصلاحات نهایی آن در تاریخ 1397/12/15) و در اجرای سیاست‌های اجرایی طرح شهاب در محور «شناسایی» و «هدایت» دورۀ ابتدایی و متوسطه (مصوب شورای راهبری طرح شهاب در تاریخ 1400/07/12 و ابلاغی از سوی رئیس بنیاد ملی نخبگان در تاریخ 1400/09/23)، بنیاد ملی نخبگان با تصویب این شیوه‌نامه راتبۀ تحصیلی «دانای ایران» را به دانش‌آموزان منتخب اعطا می‌کند.

مادۀ 1: تعاریف

در این شیوه‌نامه، عنوان‌های اختصاری زیر، جایگزین عبارت‌های کامل آنها می‌شود:

الف. «بنیاد ملی» به‌جای «بنیاد ملی نخبگان»؛

ب. «بنیاد استانی» به‌جای «هر یک از بنیادهای نخبگان استان‌های کشور»؛

ج. «معاونت مستعدان» به‌جای «معاونت مستعدان و آینده‌سازان بنیاد ملی»؛

د. «راهبر» به‌جای «هریک از مربیان واجد شرایط که مسئولیت طراحی و راهبری برنامۀ هدایت و رشد سالانۀ دانش‌آموزان منتخب را برعهده دارند»؛

هـ. «مسیر نخبگی» به‌جای «سیر پیوسته، نظام‌مند و هدفمند فعالیت‌های نخبگانی صاحبان استعدادهای برتر و نخبگان در تعامل با بنیاد ملی»؛

هـ. «برنامۀ رشد» به‌جای «برنامۀ سالانۀ هدایت و رشد همه‌جانبۀ هریک دانش‌آموزان منتخب»؛

و. «کارگروه» به‌جای «کارگروه اعطای راتبۀ تحصیلی دانای ایران».

مادۀ 2: اهداف

اهداف تدوین و اجرای این شیوه‌نامه عبارت است از:

1-2. ایجاد فرصت فعالیت برای دانش‌آموزان صاحب استعدادهای برتر در سراسر کشور (با اولویت مناطق محروم) با ایجاد سازوکارهای حمایتی؛

2-2. سامان‌دهی و گسترش پشتیبانی‌های مستقیم و غیرمستقیم مادی به دانش‌آموزان صاحب استعدادهای برتر با رعایت استانداردها و نظارت مستمر، منطبق با پایش پیش‌رفت مرحله‌ای آنان؛

3-2. حمایت از متشکل شدن دانش‌آموزان صاحب استعداد برتر فعال در حوزه‌های مختلف در قالب هسته‌ها، انجمن‌ها و تشکل‌های موضوعی به‌منظور هم‌افزایی، تقویت همکاری و انجام کارهای مشترک.

مادۀ 3: کارگروه

به‌منظور برنامه‌ریزی و هماهنگی اجرای این شیوه‌نامه، «کارگروه اعطای راتبۀ تحصیلی دانای ایران» با ترکیب و وظایف زیر تشکیل می‌شود:

1-3. ترکیب اعضای کارگروه

الف. معاون مستعدان، به‌عنوان رئیس کارگروه؛

ب. مدیرکل دفتر شناسایی و هدایت مستعدان، به‌عنوان دبیر کارگروه؛

ج. دو نفر از رؤسای بنیادهای استانی (به پیشنهاد رئیس کارگروه و تأیید و صدور ابلاغ قائم‌مقام بنیاد ملی)؛

د. سه نفر از صاحب‌نظران شناسایی، هدایت و پرورش دانش‌آموزان صاحب استعدادهای برتر (به پیشنهاد رئیس کارگروه و تأیید و صدور ابلاغ قائم‌مقام بنیاد ملی).

2-3. وظایف کارگروه

الف. تبیین راهبردها و سیاست‌های بنیاد ملی در اجرای شیوه‌نامه؛

ب. بررسی و تأیید کارگزاران مجری فرایندهای شناسایی و مراکز متقاضی و کارگزاران اعطای تسهیلات به دانش‌آموزان منتخب؛

ج. بررسی ویژگی‌ها و سوابق دانش‌آموزان توصیه‌شده و تأیید دانش‌آموزان منتخب؛

د. بررسی ویژگی‌ها و سوابق راهبران پیشنهادی و تأیید راهبران منتخب؛

هـ. بررسی برنامه‌های رشد پیشنهادی هریک از دانش‌آموزان منتخب و تأیید آنها؛

و. تعیین مبلغ اعتبار مالی برای پشتیبانی برنامۀ رشد هریک از دانش‌آموزان منتخب؛

ز. تدوین دستورعمل‌های اجرایی شیوه‌نامه درصورت نیاز (ازجمله دستورعمل انتخاب کارگزاران)؛

ح. نظارت بر روند اجرای شیوه‌نامه و عملکرد دانش‌آموزان و راهبران منتخب.

تبصره: کارگروه می‌تواند بخشی از وظایف خود را به کارگزاران یا بنیادهای استانی واگذار کند.

مادۀ 4: دانش‌آموزان منتخب

هر یک از دانش‌آموزان صاحب استعدادهای برتر برای بهره‌مندی از تسهیلات این شیوه‌نامه، باید از سوی یکی از مراجع زیر به کارگروه توصیه شده و به تأیید کارگروه رسیده باشد:

1-4. بنیادهای نخبگان استانی؛

2-4. مدارس یا مراکز یادگیری محل تجمع دانش‌آموزان مستعد مورد تأیید بنیاد ملی؛

3-4. کانون‌های مردمی شناسایی و هدایت مستعدان مورد تأیید بنیاد ملی؛

4-4. هسته‌های مربی‌محور دانش‌آموزی مورد تأیید بنیاد ملی؛

5-4. معلمان برگزیدۀ مورد تأیید بنیاد ملی؛

6-4. اعضای کارگروه.

تبصره: مدت اعتبار تأیید هر یک از دانش‌آموزان منتخب، حداکثر یک سال شمسی است و تمدید این مدت، منوط به ارائۀ گزارش عملکرد دانش‌آموز و تأیید مجدد کارگروه است.

مادۀ 5: راهبران

هر یک از دانش‌آموزان منتخب برای بهره‌مندی از تسهیلات این شیوه‌نامه، باید «راهبر» مورد نظر خود را از میان افراد زیر پیشنهاد و به تأیید کارگروه برساند:

1-5. استادیاران جوان مورد تأیید بنیاد ملی؛

2-5. معلمان برگزیدۀ مورد تأیید بنیاد ملی؛

3-5. مدیران، معلمان و مربیان مدارس محل تجمع مستعدان مورد تأیید بنیاد ملی؛

4-5. مدیران و مربیان کانون‌های مردمی شناسایی و هدایت مستعدان مورد تأیید بنیاد ملی؛

5-5. مدیر، معلمان و مربیان مدرسۀ محل تحصیل دانش‌آموز منتخب؛

6-5. مشمولان تسهیلات مسیر نخبگی (و در موارد خاص، سایر افراد) مورد تأیید بنیاد ملی.

راهبران تأییدشدۀ کارگروه، پس از پذیرش ایفای این نقش و انعقاد قرارداد همکاری با بنیاد استانی، وظایف زیر را برعهده خواهند داشت:

5-الف. بررسی سوابق فعالیت‌ها، دست‌آوردها و موفقیت‌ها و کسب اطلاع درخصوص علایق و استعدادهای دانش‌آموز ازطریق انجام مصاحبه‌های حضوری با دانش‌آموز و اولیای وی و مشاهدۀ مستندات موجود؛

5-ب. همکاری با دانش‌آموز و اولیای وی در تدوین برنامۀ رشد پیشنهادی برای دانش‌آموز (مطابق مفاد مادۀ 6 این شیوه‌نامه) و ارائۀ آن به بنیاد استانی؛

5-ج. همکاری با دانش‌آموز و اولیای وی در تدوین نسخۀ زمان‌بندی‌شده و عملیاتی برنامۀ رشد مصوب کارگروه (با توجه به مبلغ اعتبار مصوب)؛

5-د. بررسی و شناسایی فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود و قابل دست‌رسی برای هدایت و توانمندسازی دانش‌آموز؛

5-هـ. رای‌زنی، مذاکره و جلب همکاری و مشارکت افراد، گروه‌ها و نهادهای مرتبط برای هدایت و توانمندسازی دانش‌آموز؛

5-و. برگزاری جلسات مستمر دریافت و بررسی گزارش عملکرد دانش‌آموز در راستای اجرای برنامۀ رشد مصوب کارگروه و ارائۀ بازخورد به دانش‌آموز، اولیای وی و بنیاد استانی؛

5-ز. دریافت مبلغ اعتبار هدایت و توانمندسازی دانش‌آموز در مسیر نخبگی (مطابق برنامۀ رشد)، هزینه‌کرد آن متناسب با پیش‌رفت برنامه با هماهنگی اولیای دانش‌آموز و ارائۀ گزارش هزینه‌کرد مبالغ اعتبار مالی به بنیاد استانی؛

5-ح. بررسی گزارش و مستندات فعالیت‌های دانش‌آموز در راستای اجرای برنامۀ رشد مصوب کارگروه، ارزیابی نتایج حاصل از اجرای برنامۀ رشد و ارائۀ بازخورد نهایی به اولیای دانش‌آموز و بنیاد استانی در پایان دورۀ اجرای برنامۀ رشد؛

5-ط. اختصاص حداقل چهار ساعت زمان در ماه برای گفت‌وگو و مشاوره با دانش‌آموز و اولیای وی و راهبری اجرای برنامۀ رشد مصوب کارگروه در طول دورۀ اجرای برنامۀ رشد؛

5-ی. شرکت در کارگاه‌های توجیهی راهبران و جلسات همفکری و ارائۀ گزارش در صورت نیاز، بنابه اعلام بنیاد استانی.

مادۀ 6: برنامۀ رشد

اعطای تسهیلات موضوع این شیوه‌نامه به هر یک از دانش‌آموزان منتخب، منوط به آن است که وی برنامۀ رشد» خود را با مشورت و همکاری «راهبر» تدوین و فعالیت‌های خود را زیر نظر وی پی‌گیری کند. برنامۀ رشد، درواقع برش یک‌ساله‌ای است که زمینۀ استمرار فعالیت متعادل و همه‌جانبۀ دانش‌آموز منتخب را منطبق بر الگوی مسیر نخبگی دانش‌آموزان صاحب استعدادهای برتر فراهم می‌کند و باید ابعاد زیر را شامل شود:

1-6. ارتقاء کیفیت تحصیل رسمی؛

2-6. غنی‌سازی تجارب در حوزه‌های استعدادی خاص؛

3-6. پرورش مهارت‌های پایۀ اثرگذاری نخبگانی؛

4-6. تعمیق باورها و معارف دینی و تقویت دل‌بستگی ملی؛

5-6. آموزش، مشاوره و مددکاری اجتماعی خانواده.

مادۀ 7: تسهیلات

به‌منظور زمینه‌سازی و فراهم آوردن مقدمات مورد نیاز برای تحقق برنامۀ رشد هریک از دانش‌آموزان منتخب، تسهیلات مشروح زیر در اختیار وی قرار می‌گیرد:

1-7. اعطای اولویت برای حضور در برنامه‌های دانش‌آموزی بنیادهای استانی؛

2-7. پرداخت اعتبار هدایت و توانمندسازی در مسیر نخبگی (مطابق برنامۀ رشد)؛

3-7. پرداخت اعتبار جبران زحمت راهبر.

تبصرۀ 1: سقف مبلغ تسهیلات بند 7-2 و 7-3 را قائم‌مقام بنیاد ملی و مبلغ تسهیلات قابل اعطا به هر یک از دانش‌آموزان منتخب را کارگروه تعیین می‌کند.

تبصرۀ 2: در صورت احساس ضرورت اعطای کمک‌هزینۀ معیشتی به سرپرست خانوادۀ هریک از دانش‌آموزان منتخب، موضوع از طریق معرفی به نهادهای حمایتی یا مؤسسات خیریۀ فعال در این زمینه پی‌گیری خواهد شد.

مادۀ 8: فرایند اجرا

برای اجرای این شیوه‌نامه، گام‌های زیر طی می‌شود:

1-8. قائم‌مقام بنیاد ملی، سهمیه و سقف مبلغ تسهیلات این شیوه‌نامه را برای دورۀ زمانی مشخص تعیین می‌کند؛

2-8. هریک از مراجع موضوع مادۀ 4 این شیوه‌نامه، معرفی‌نامه و توصیه‌نامۀ دانش‌آموزان مورد نظر خود را به‌صورت مکتوب به دبیرخانۀ کارگروه (مستقر در دفتر شناسایی و هدایت مستعدان بنیاد ملی) ارسال می‌کنند؛

تبصره: چنانچه در هر مرحله از بررسی‌ها مشخص شود هریک از معرفان اطلاعات خلاف واقع را به بنیاد ملی ارائه کرده است، علاوه بر محرومیت دانش‌آموز معرفی‌شدۀ وی از تسهیلات این شیوه‌نامه، عدم صداقت وی به مراجع ذیربط اعلام می‌شود. همچنین، حق پیگیری موضوع به‌صورت حقوقی نیز برای بنیاد ملی محفوظ خواهد بود. تشخیص مصادیق مربوط به این بند، بر عهده کارگروه است.

3-8. کارگروه، با همکاری بنیادهای استانی یا کارگزاران مورد تأیید، پروندۀ دانش‌آموزان معرفی‌شده را بررسی و راستی‌آزمایی، دانش‌آموزان منتخب را تعیین و به بنیادهای استانی مربوط اعلام می‌کند؛

4-8. دانش‌آموزان منتخب، با همکاری بنیادهای استانی مرتبط، راهبران پیشنهادی خود را مطابق شرایط موضوع مادۀ 5 این شیوه‌نامه تعیین و از طریق بنیاد استانی به دبیرخانۀ کارگروه معرفی می‌کنند؛

5-8. کارگروه، ویژگی‌ها و سوابق راهبران پیشنهادشده را بررسی و راهبران منتخب را تعیین و به بنیادهای استانی مربوط اعلام می‌کند؛

6-8. دانش‌آموزان منتخب، با همکاری راهبران تأییدشدۀ خود، برنامۀ رشد مورد نظر خود را مطابق الگوی ارائه‌شده تنظیم و از طریق بنیاد استانی به دبیرخانۀ کارگروه ارسال می‌کنند؛

7-8. کارگروه، برنامۀ رشد پیشنهادی دانش‌آموزان منتخب را بررسی، درصورت نیاز اصلاح و برنامه‌های رشد مصوب را به‌همراه مبلغ اعتبار مصوب برای پشتیبانی آنها به بنیادهای استانی مربوط ابلاغ می‌کند؛

8-8. معاونت مستعدان، با همکاری بنیادهای استانی، به‌طور مستقیم یا از طریق کارگزاران مورد تأیید کارگروه، بر اساس مفاد این شیوه‌نامه، از دانش‌آموزان منتخب پشتیبانی و بر فعالیت آنان نظارت می‌کند.

مادۀ 9: تفسیر مفاد و موارد خاص

شرح موارد مسکوت و تفسیر مفاد این شیوه‌نامه بر عهده معاونت مستعدان و تصمیم‌گیری در مواردی که به تشخیص معاونت مستعدان، «مورد خاص» شناخته می‌شوند، بر عهده قائم‌مقام بنیاد ملی است.

مادۀ 10: نظارت و ارزیابی

معاونت مستعدان در هر سال، حسن اجرای این شیوه‌نامه را بر اساس شاخص‌های زیر ارزیابی و گزارش آن را تهیه و به قائم‌مقام بنیاد ملی ارائه می‌کند:

1-10. تعداد دانش‌آموزان پیشنهادشده و منتخب و الگوی پراکندگی آنها در سطح کشور

2-10. نوع، میزان و زمان بهره‌مندی دانش‌آموزان منتخب از تسهیلات اعطایی

3-10. میزان رضایت دانش‌آموزان، اولیای ایشان و راهبران منتخب بهره‌مندشده از تسهیلات اعطایی

4-10. میزان کارایی و اثربخشی تسهیلات اعطایی

مادۀ 11: تصویب و اجرا

این شیوه‌نامه، مشتمل بر یک مقدمه، یازده ماده و پنج تبصره، در تاریخ 1402/10/19 به تصویب قائم‌مقام بنیاد ملی رسید و اجرای آن از تاریخ تصویب لازم‌ است.